Dlaczego „śmierdzisz jak dudek”?

Dudek lubi ciepło, dlatego coraz częściej osiedla się na północy Polski (fot. Piotr Szumigaj)

Dlaczego mówi się potocznie, że ktoś „śmierdzi jak dudek”? Ornitolodzy, którzy bezpośrednio zetknęli się z młodymi przedstawicielami tego gatunku, dobrze znają odpowiedź na to pytanie.

Ubarwienie ma raczej skromne, ale i tak jest uznawany za jednego z najpiękniejszych ptaków w Polsce. Wszystko to za sprawę czuba, który ciągle rozwija się i składa, gdy dudek jest czymś zaniepokojony albo z czegoś zadowolony.

Dudek dorasta do około 30 cm i waży około 80 gramów. Rozpiętość jego skrzydeł wynosi około 50 cm. Lot dudka jest trochę podobny do motyla.

Wydaje dźwięki „ududud ududud”, które często przypadkowi spacerowicze mogą pomylić ze szczekaniem psa.

Pracownicy parku podpatrują rodzinę dudków

We Wdeckim Parku Krajobrazowym pracownicy kilka late temu namierzyli rodzinę dudków w dziupli, na skraju lasu w pobliżu łąki.
– Przenieśliśmy w ich pobliże czatownię i podpatrujemy ich życie – mówił wtedy Piotr Szumigaj, fotografik przyrody i pracownik parku. – Na pewno para zaczęła już wysiadywać jaja w gnieździe. Niedawno podziwialiśmy, jak dorosły osobnik przyniósł samicy turkucia podjadka, którego przed chwilą wyciągnął z ziemi – dodaje.

Młode dudki strzykają cuchnącą cieczą

Dudki wracają do Polski w kwietniu, a w maju i czerwcu zaczynają sezon lęgowy. Samica składa 7-8 jaj, które wysiaduje przez 15-16 dni.
Z dudkami związane jest wiele ludowych powiedzeń w tym m.in. to, że ktoś „śmierdzi jak dudek”. Marek Pióro w książce „Plamka mazurka. Jak ptaki odmieniły moje życie” tłumaczy, że ma to racjonalne wytłumaczenie: (...) "Po prostu młode dudki bronią się przed potencjalnym drapieżnikiem strzykając w ich kierunku cuchnącą cieczą. Taktyka ta sprawdza się nawet wobec ludzi”.

Niektórzy zapach wydzieliny porównują do smrodu tej produkowanej przez gruczoły odbytowe skunksa.

Oprócz tego pisklęta i samica syczą, kłapią dziobem, wykonują różne ruchy skrzydłami oraz unoszą swoje czubki, żeby przestraszyć drapieżnika, np. kuny i sroki.

Co dudki mają wspólnego z krowami

Ptaki żyją na wsiach obok ludzi. Uwielbiają zakładać gniazda tam, gdzie nie brakuje zakamarków. Mogą to być głębokie dziuple, ale też szczeliny w domach i pod nimi.
Dudki często można spotkać w pobliżu krów, bo przy tych zwierzętach gospodarskich kręci się masa dużych insektów, które dudki uwielbiają. Ptaki można też zobaczyć na nasłonecznionych łąkach, gdzie jest luźna gleba.

Co zagraża tym ptakom w Polsce

Jak wynika z Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych w ciągu ostatnich 10 lat liczebność dudków zwiększyła się o połowę.
Naukowcy uważają, że ma to związek z ocieplającym się klimatem. Granicą północnego zasięgu tego gatunku jest Polska. Na Pomorzu do niedawna nie były często widywane.
– To się jednak zmienia i dudki można już spotkać Borach Tucholskich – mówi Szumigaj. – Co roku ptaków jest coraz więcej – dodaje.
Dudek jest gatunkiem wędrownym i zimuje w Afryce. Jego liczebność w Polsce jest szacowana na 10-15 tysięcy par. Jest objęty ścisłą ochroną, a w dyrektywie ptasiej wymieniony jako zagrożony utratą siedlisk przez usuwanie dziuplastych drzew, zarastanie pastwisk i łąk oraz niszczenie owadów środkami chemicznymi.

Już głosowałeś!